چگونه محیط اطراف کسب و کارمان را بشناسیم؟

از جمله مسائل مهمی که یک رهبر و یامدیر موفق میبایستی در مسیر رهبری یا مدیریت خود مد نظر قرار دهد، شناخت کافی از محیط کسب و کارش است. شاید در ابتدا این سوال به ذهن خطور کند که اصلا محیط کسب و کار چیست؟ یا اینکه اصلا چه چیز هایی را میتوان جزء محیط کسب و کار طبقه بندی کرد؟ که البته سوالات کاملا صحیحی هستند و ما سعی میکنیم در این مقاله به آنها پاسخ دهیم. اما در ابتدا باید به این سوال پاسخ داده شود که چرا محیط کسب و کار و شناخت آن مهم است؟

چرا شناسایی محیط کسب و کار مهم است؟

برای رشد کسب و کار نیاز است که فرصت ها و تهدید ها شناخته و مورد بررسی قرار گیرند. این شناخت عمدتا با بررسی محیط کسب و کار که در ادامه به انواع آن اشاره خواهد شد، امکان پذیر خواهد بود. البته با شناخت محیط کسب و کار برنامه ریزی های استراتژیک برای کسب و کار امکان پذیرتر و دقیقتر خواهد بود.

همچنین یک کسب و کار با شناخت محیط پیرامونی خودش چه داخلی و چه خارجی، قدرت انعطاف پذیری و تغییر پذیری خود را بالا میبرد و خیلی راحتتر میتواند در تغییرات به فعالیت خود ادامه دهد. وقتی مدیران یک سازمان شناخت کافی از محیط کسب و کار خود داشته باشند، تصمیمات درست تر و دقیق تری را اتخاذ خواهند کرد. در سطوح بالاتر شناخت محیط کسب و کار باعث بروز خلاقیت و نوآوری در سازمانها خواهد شد و در نهایت به کسب و کارها کمک میکند که مزایای رقابتی بیشتری نسبت به رقبای خود داشته باشند.

یک مثال جالب از یک کسب و کاری که محیط خود را به موقع بررسی کرد و شناخت و سودش را هم برد:

برای مثال سازمانهایی را در نظر بگیرید که هر تهدیدی پیش می آید از آن به نفع خود استفاده میکنند. ارزش پول بالا برود، سود کسب میکنند، پایین بیاید، سود کسب میکنند، ثابت بماند، سود کسب میکنند. هرگز فراموش نمیکنم در عید سالی که کرونا تازه وارد ایران شده بود در یک لایو اینستاگرام که در مورد استفاده از فرصتها در کسب و کارها بود، صحبت یک پیتزا فروشی در تهران شد که با شناخت صحیحی که از محیط کسب و کار خود بدست آورده بود، تهدید کرونا را برای خود به یک فرصت فوق العاده تبدیل کرد.

درحالی که تمامی رقبای او مشتری نداشتند و مردم میترسیدند غذا از بیرون تهیه کنند. این پیتزا فروشی چندین ماکروفر تهیه کرد در مغازه خود قرار داد و تبلیغ کرد که پیتزای نیمه آماده تحویل میدهد و مشتریان میتوانند آن را در ماکروفر بگذارند و خودشان از خودشان پذیرایی کنند. این پیتزا فروشی رکورد عجیبی از فروش در آن روزها زد.

محیط کسب و کار چیست ؟

مجموعه عوامل داخلی یا خارجی که روی یک کسب و کار تاثیر میگذارند چه مستقیم و چه غیر مستقیم را میتوان به عنوان محیط کسب و کار تلقی کرد. مانند: شرایط سیاسی و اقتصادی، قوانین و مقررات داخلی یک کشور و همچنین قوانین بین المللی مرتبط با یک کسب و کار، پیشرفت تکنولوژی ، رقبا، شرایط محیط زیست، قوانین و شرایط خاص صنعت و حتی رویکرد های اجتماعی. همه اینها مواردی هستند که میتوانند بر یک کسب و کار تاثیراتی داشته باشند و مدیران و رهبران کسب و کار ها میبایستی با طرح ریزی برنامه های مدون ومشخص از طریق روشهایی که در ادامه معرفی خواهند شد به بررسی و تجزیه تحلیل آنها بپردازند و بر اساس این تجزیه و تحلیل ها کسب و کار خود را پیش ببرند.

بررسی برخی انواع روشهای محبوب و کاربردی شناخت محیط کسب و کار :

1. تحلیل SWOT: یک تحلیل بسیار محبوب و کاربردی برای شناخت محیط کسب و کار است. حسن این روش این است که میتوان گفت یک تحلیل چهار بعدی است . از یک بعد :
   1. Strengths: نقاط قوت: در اینجا سعی میشود مزیتها، امکانات و منابعی که این کسب و کار دارد به نسبت سایرین کشف و ثبت شود.
   2. Weaknesses: نقاط ضعف: در اینجا معایب و محدودیت هایی که یک کسب و کار دارد کشف و ثبت میشوند.
   3. Opportunities: فرصتها: همانطور که از اسمش پیداست در این بخش تحلیل گر به بدنبال فرصت هایی است که پیش روی کسب و کار وجود دارد.
   4. Treats: تهدیدها: انواع خطرها، تهدیدات و ریسک هایی که وجود دارد شناخته میشوند.

توضیحی که برای این روش وجود دارد این است که معمولا نقات قوت و ضعف در بعد عوامل داخلی مورد بررسی و تجزیه تحلیل قرار میگیرند و فرصتها و تهدید ها در بعد عوامل خارجی مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار میگرند.

2. تحلیل PESTEL: یکی دیگر از تحلیل های مرسوم در حوزه شناخت محیط کسب و کار تحلیل پستل است. این تحلیل مخفف تحلیلهای سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، فنی، حقوقی و زیست محیطی است. میتوان گفت که این تحلیل بیشتر به تحلیل موارد خارجی کسب و کار می پردازد. علی رغم اینکه بسیارتحلیل مهم و جامعی است به دلیل اینکه عوامل داخلی را بررسی نمیکند کمی ضعف دارد. شاید بتوان گفت استفاده از این روش به همراه روش SWOT یک راهکار کامل و بدون نقص برای تحلیل محیط کسب و کار میباشد.
3. روش طوفان فکری: روش طوفان فکری یکی از روشهای ساده و محبوب در بین صاحبان کسب و کارهاست. هم برای حل مسئله و هم برای شناخت محیط کسب و کار. اگر میخواهید با این روش بیشتر آشنا شوید به مقاله ای که با همین عنوان در سایت قرار داده ایم مراجعه فرمایید. البته اگر این روش به تنهایی استفاده شود شاید خیلی موثر نباشد ولی اگر از این روش برای طرح ریزی دو روش قبلی یعنی SWOT و PESTEL استفاده شود یک تحلیل تقریبا بی عیب و نقص برای محیط کسب و کار انجام خواهد شد.

در تمامی جلسات مشاوره کسب و کار یا جلسات آموزش بیزینس کوچینگ در اصفهان به صورت حضوری یا آنلاینی که برگزار میکنیم از یکی یا سه روش فوق استفاده میکنیم. اما در ادامه باید گفت که روشهای دیگری (حداقل 7 روش دیگر) برای تحلیل محیط کسب و کار وجود دارد که تحقیق در این خصوص را به عهده خوانندگان گرامی میگذاریم.